top of page
Foto van schrijverKatrien

Kunnen duidelijke teksten armoede uit de wereld helpen?

Maar nee, natuurlijk niet. Dat was mooi geweest. Maar ze kunnen wél een verschil maken. Ik las het boek ‘Armoede uitgelegd aan mensen met geld’ van Tim ‘S Jongers, en ik raad jou aan om dat ook te doen. In deze blog filter ik eruit wat te maken heeft met duidelijke teksten. Je werkt bij Wablieft of je werkt er niet.



Waarom zijn moeilijke teksten een probleem voor mensen in armoede?

Laaggeletterdheid

Er is een verband tussen laaggeletterdheid en armoede. Laaggeletterdheid, zeg je? Uit het internationale PIAAC-onderzoek blijkt dat 15% van de Vlamingen laaggeletterd is. Dat is een groep die elke dag worstelt met dingen die voor velen vanzelfsprekend zijn: prijzen vergelijken in de supermarkt, formulieren invullen of online een busticket kopen. Anders gezegd: taal-, reken- en digitale vaardigheden. 


Daarnaast is er nog eens 30% die nét het basisniveau haalt. Deze mensen kunnen zich in normale omstandigheden wel uit de slag trekken, maar worden op kantelmomenten geconfronteerd met problemen. 


In mijn blog Laaggeletterdheid heeft vele gezichten, geef ik het voorbeeld van Radia. Radia is na school meteen beginnen te werken in een strijkatelier. Toen het strijkatelier sloot, schreef ze zich in bij een interimbureau. Ze hoopte op een job als arbeidster in een inpakafdeling, waar een vriendin werkt. Er waren vacatures, dus Radia kreeg een kans. Ze moest een online veiligheidsmodule volgen, een online test maken en dan kon ze starten. Maar Radia is niet computervaardig. Ze slaagde niet in de proef en de job ging aan haar neus voorbij.


Taalachterstand

De belangrijkste oorzaak van laaggeletterdheid? Taalachterstand. En daar wringt het arme schoentje. Kinderen die opgroeien in een gezin in armoede, horen per uur iets meer dan zeshonderd woorden. Kinderen die opgroeien in een welgesteld gezin horen ruim tweeduizend woorden per uur. Met andere woorden: driejarigen uit welgestelde gezinnen hebben 30 miljoen woorden meer gehoord dan driejarigen uit arme gezinnen(1). Over taalachterstand gesproken.


Ook een getroebleerde schoolcarrière kan een rechtstreeks pad zijn naar laaggeletterdheid. Google maar eens “impact van armoede op schoolprestaties”. Ziekte, stress, sociale uitsluiting, ze eisen hun tol op het rapport.


Veel moeilijke brieven komen dus terecht bij de laagst geletterden. Denk maar aan brieven van incassobureaus, schuldbemiddeling … Hoe kwetsbaarder je bent, hoe vaker je met overheid en organisaties in contact komt. En met hun moeilijke brieven. 


Stress

Ook als je niet laaggeletterd bent, daalt je cognitieve capaciteit door stress. Hoe helder denk jij nog, na een stressvolle dag, een stressvolle week, stressvolle maanden? Bovendien kan je, met de woorden van Tim ‘S Jongers, je shit niet outsourcen als je arm bent. Arme mensen hebben het druk met allerlei trajecten waarin ze zitten, en de daarmee samenhangende administratieve last. Denk bijvoorbeeld maar aan formulieren invullen om een uitkering aan te vragen. Of te behouden.


Voor mijn eigen belastingaangifte spreek ik een boekhouder aan. En mocht ik een juridische kwestie tegenkomen op mijn pad, dan spreek ik mijn verzekering rechtsbijstand aan. Geen optie, voor wie in armoede leeft. Arm zijn is een fulltime stresserende baan.


Beperkt sociaal netwerk

Bijkomend hebben mensen die in armoede leven vaak een laag ‘sociaal kapitaal’. Dat is een ondersteunend netwerk dat je wegwijs kan maken in de samenleving, je mentaal of financieel een duwtje in de rug kan geven of je kan helpen met nuttige nieuwe contacten. Zit ik in de knoop met de bouwaanvraag voor onze serre? Dan bel ik even naar een kennis die architect is. 


Het ‘doolhof’ van de overheid

Mensen in armoede hebben tot slot vaak een laag ‘instantiekapitaal’. Dat is weten hoe de overheid werkt, waar je precies moet zijn en hoe je het best met instanties communiceert. Ook bureaucratische vaardigheden die we van mensen verlangen, vallen hieronder: de vaardigheden die je nodig hebt om formulieren in te vullen, om de overheidslogica te begrijpen en om alles netjes op tijd en op de juiste plaats in te leveren. 


Tim ‘S Jongers zegt het zo: “Van de mensen die hun shit niet kunnen outsourcen, en die de overheid nodig hebben om het te redden,  wordt paradoxaal genoeg het meeste instantiekapitaal verwacht. Ze hebben te maken met eindeloos veel formulieren, regels, loketten, documenten, brieven. Deze regels, formulieren en loketten gaan ervan uit dat iedereen kan lezen, dat iedereen kan rekenen en dat iedereen een computer heeft.  Veel mensen vinden hun weg niet in het complexe web van voorzieningen. Anderen durven er geen gebruik van te maken, uit angst om fouten te maken en boetes te krijgen. Ze beginnen er niet aan, omdat het allemaal te complex is.”


Gevolg? Die mensen ervaren contact met overheid en organisaties als een lange lijdenstocht. “Ik kán niet meedoen” wordt “ik heb het gevoel dat ik niet mee mág doen” en zelfs “ik wíl niet meer meedoen.” 



Duidelijke teksten verminderen de druk op de ketel

Toegankelijker

Ik hoef er geen tekening bij te maken: duidelijke teksten zijn toegankelijker. De kans is groter dat de lezer ze begrijpt. Ook wie laaggeletterd is, begrijpt uit een duidelijke tekst meer dan uit een tekst in het ambtenarees. Je lezer is beter geïnformeerd, weet waar die recht op heeft en kan die rechten beter opnemen. Dat is pure winst in kansen, en dus in levenskwaliteit.


Overigens: ook niet-laaggeletterde lezers verkiezen duidelijke teksten. Ik neem aan dat veel ouders op stressige momenten met hun ogen draaien wanneer ze een wollige mail krijgen van de schooldirectie. Dat doe ik ook op niet-stressige momenten, maar dat terzijde.


Sneller, efficiënter

Als je een formulier begrijpt, is de kans groter dat je het correct invult. Je hoeft niet te bellen voor verduidelijking. Je vult het niet eerst fout in, waardoor het allemaal nog een toertje rond moet. 


Je wil niet weten hoelang het geduurd heeft voor de terugbetaling van de bril van onze jongste in orde was. Er ontbrak een document, maar het heeft ettelijke mails geduurd voor ik überhaupt wist wélk document ontbrak, en dat ik dat document van de opticien had moeten krijgen. 


Vertrouwen en geloofwaardigheid

Gewoon al weten wat er van je verwacht wordt. Weten dat stap één en twee leiden naar uitkomst drie. Dan slaak je toch een zucht van verlichting? 


Onderzoek toont aan dat je eerlijker en intelligenter overkomt met duidelijke taal(2). Moet je lezer weinig moeite doen om je tekst te begrijpen? Twijfelt die niet aan je bedoeling? Dan ervaart die dat als positief. Je toont ook dat je weet waarover je praat. Dat wekt vertrouwen. En laat dát nu net zijn wat veel mensen in armoede kwijtgeraakt zijn op hun pad. 


Aan de slag

Zin om je eigen teksten meteen onder handen te nemen? 


Succes ermee!



bronnen:


voetnoten:

  1. Amerikaanse onderwijskundige Betty Hart en psycholoog Todd R. Risley

  2. Oppenheimer, D. M. (2006): Consequences of Erudite Vernacular Utilized Irrespective of Necessity: Problems with Using Long Words Needlessly

244 weergaven0 opmerkingen

Recente blogposts

Alles weergeven

Commenti


I commenti sono stati disattivati.
bottom of page