Tien tips voor eenvoudige teksten
Zijn veel van je lezers laaggeletterd of anderstalig? Bijvoorbeeld: ouders op je school, mensen met een mentale beperking, patiënten van een wijkgezondheidscentrum ... Voor hen zijn zelfs duidelijke teksten vaak te hoog gegrepen. Schrijf dan in eenvoudige taal en gebruik duidelijke beelden. Gemakkelijk gezegd? Ik geef je tien tips om je op weg te helpen.
Eén kernboodschap
Formuleer voor jezelf één glasheldere, uitgepuurde kernboodschap per tekst. Wat moet je lezer weten? En wat is je doel? Waarom schrijf je de tekst? Pel de ui tot je enkel de kern overhoudt en schrap alle ballast. Verlies je dan nuance? Ja, misschien wel. Maar de kans is groter dat je kernboodschap overkomt.
Heldere opmaak
Hou je opmaak sober.
Gooi je lijstjes in een opsomming.
Schrap alle toeters en bellen.
Wees kwistig met witruimte, lees: regelafstand en witregels.
Duidelijke foto’s
Gebruik foto's die je boodschap verduidelijken. Bijvoorbeeld: komen jouw leerlingen samen bij de bushalte voor de studiereis? Zet in je brief dan een foto van die bushalte, duidelijk gesitueerd in de omgeving. Vermijd pictogrammen, tekeningen of algemene stockfoto’s.
Hier zie je wat ik bedoel:
Schrijf concreet
Héél concreet.
niet: De klas gaat om de twee weken zwemmen.
wel: Uw kind gaat zwemmen op
- maandag 6 september
- maandag 20 september
- maandag 4 oktober
- maandag 18 oktober
Korte zinnen
Geef jezelf tien woorden per zin. Maximaal.
niet: Heb je na het lezen nog vragen, suggesties of opmerkingen over deze brief, dan kan je ons natuurlijk altijd contacteren via mail of telefoon.
wel: Heb je nog vragen?
Bel naar het nummer 000 00 00 00.
Of stuur een mail naar info@abcde.be
Nieuwe regel
Begin elke zin op een nieuwe regel, zoals in dit voorbeeld.
Eenvoudige zinsbouw
Schrijf grammaticaal correcte zinnen met vervoegde werkwoorden. Gebruik in de meeste zinnen de structuur ‘onderwerp, werkwoord, rest’. Saai? Misschien wel voor jou, als geoefende lezer. Maar je tekst hoeft geen kans te maken op de Nobelprijs voor literatuur. Je schrijft een tekst voor mensen die moeite hebben met lezen.
Beveel
Formuleer instructies altijd in de bevelvorm. Mensen zijn soms bang om dwingend over te komen en daar heb ik alle begrip voor. Maar ben jij je ervan bewust dat je in deze tekst al twintig bevelvormen las? Bevelvormen op zich maken een vriendelijke tekst niet autoritair. Probeer het maar eens!
Figuurlijke taal
Ik wou schrijven: “Vermijd figuurlijke taal.” Maar ik zal me duidelijker uitdrukken: als je figuurlijke taal gebruikt in een eenvoudige tekst, kom ik een spin loslaten in je warme bedje.
Je trapt gauw in die val, ook ik. Ooit schreef ik “Ik laat jou niet in de steek.” Korte zin, zelfs erg eenvoudig om te lezen. Maar het anderstalige kind begreep mij niet.
Korte, eenvoudige woorden
Kies voor korte woorden, maar wel een volwassen woordenschat. Een luis is een luis, geen kriebeldiertje. Een misdadiger is een misdadiger, geen boef.
Gebruik enkel samenstellingen wanneer het alternatief moeilijker is. Plaats dan gerust een koppelteken tussen de twee delen. Dat zag je ook in het voorbeeld hierboven, waar parkeer-plaats staat, in plaats van parkeerplaats.
Twijfel je of een woord eenvoudig genoeg is? Op de website Zoek eenvoudige woorden kan je nakijken of een woord in de woordenlijst taalniveau A2 of B1 staat*. Kort samengevat: A staat voor eenvoudige taal, B voor duidelijke taal. Maar staar je daar niet blind op.
En verder?
Het verschil tussen duidelijke en eenvoudige taal? Ik leg het je uit in mijn blog.
Wanneer stuur je een tekst in eenvoudige taal? Wanneer best niet? Mijn collega Farida geeft je tips in haar vlog.
Schrijf je voor een breed publiek? Download onze 20 tips voor duidelijke teksten.
De tweede afbeelding is een artikel uit onze krant Wablieft Start. Daarin brengen we nieuws in eenvoudig Nederlands.
Wil je deze tips bewaren? Download de pdf 'tien tips voor eenvoudige teksten'.
* Het Europees Referentiekader voor Talen (ERK) definieert zes taalniveaus: A1, A2, B1, B2, C1 en C2.